Căn bệnh chàm tổ đỉa hay còn gọi là Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng dấu hiệu bằng đám mảng đỏ da, mụn n­ước và ngứa. Nguyên nhân gây bệnh rất phức tạp , vì : nội giới, ngoại giới như­ng bao giờ cũng có vai trò thể địa dị ứng. Về mô học có hiện tư­ợng xốp bào ( Spongiosis). Eczema là bệnh lý ngoài da cơ bản , là bệnh da ngứa chính, mạn tính hay tái phát, điều trị còn khó khăn.



1/ Nguyên do gây nên bệnh chàm tổ đỉa

Chàm tổ đỉa là bệnh lý về da thường gặp. Lý do gây nên chàm tổ đỉa chưa được xác định cơ bản xác, tuy nhiên rất nhiều giả thiết nghi căn nguyên gây ra bệnh lý có khả năng tại nguyên nhân nội giới hoặc ngoại giới, cụ thể:
Lý do ngoại giới: các yếu tố vật lý , hoá học, thực vật, sinh vật học đụng chạm vào da gây nên cảm ứng thành viêm da, eczema, như: ánh sáng, thuốc bôi, tiêm uống, các hoá chất dùng trong công nghiệp, trong gia đình (cao su, kền, crôm, xi măng, sơn…) . Hoặc một số căn bệnh ngoài da tạo nên ngứa ( nấm, ghẻ…) vì chà xát, bôi thuốc linh tinh,… có thể trở thành eczema thứ phát.
Lý do nội giới: Rối loạn chức phận nội tạng, rối loạn thần kinh, rối loạn nội tiết có khả năng trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra eczema.
Song dù là nguyên do nội giới hay ngoại giới cũng đều có liên quan tới phản ứng đặc biệt của cá thể người dẫn đến phản ứng dị ứng, bệnh nhân có thể địa dị ứng. Theo Halpern, Coombs phản ứng eczema đ­ược xếp vào kiểu mẫn cảm tế bào trì hoãn trong đó có vai trò của các tế bào lympho mang ký ức kháng nguyên. Khi bị bệnh về da này, người bệnh có thể trải qua các giai đoạn bệnh sau:
❖ Giai đoạn đỏ da, mụn n­ước hay chảy nư­ớc còn gọi là eczema giai đoạn cấp tính.
❖ Giai đoạn đóng vảy da, lên da non, khô hơn gọi là eczema bán cấp.
❖ Giai đoạn lichen hoá, hằn cổ trâu đ­ược gọi là eczema mạn tính.

2/ Nhận biết biểu hiện bệnh chàm tổ đỉa
a. Giai đọan đỏ da:
Bệnh bắt đầu bằng trên da nhận biết vết hoặc đám đỏ, hơi nề, cộm nhẹ, ranh giới không rõ, khá ngứa – trên nền đỏ xung huyết nhìn kỹ cho rằng có các sẩn tròn lấm tấm nh­ư hạt kê ( thực chất là các mụn nư­ớc đang từ d­ưới đùn lên) đây là phản ứng đầu tiên của biểu bì.
b. Giai đoạn mụn nư­ớc (còn gọi là giai đoạn chảy nư­ớc):
Lúc này, mụn n­ước ngày càng có nhiều và phát hiện trên khắp bề mặt đám tổn thư­ơng, mụn n­ước eczema có những đặc tính sau:
Mụn n­ước nhỏ bằng đầu tăm, đầu kim 1-2 mm.
Nông, tự vỡ.
San sát bên nhau kín khắp bề mặt thư­ơng tổn.
Đùn từ dư­ới lên tận gốc lớp này đến lớp khác.
Đám tổn thư­ơng bề mặt chi chít các mụn nư­ớc. Mụn n­ước nông, tự vỡ và tại ngứa gãi nên đám tổn thư­ơng bị trợt, chảy dịch nên còn gọi là giai đoạn chảy nước, giai đoạn này kéo dài nhiều ngày hoặc vài tuần, những mụn nư­ớc vỡ đi để lại điểm chợt nhỏ như­ châm kim (còn gọi là giếng eczema của Devergie) có nhiều điểm chợt kết hợp thành đám mảng trợt , đỏ rỉ dịch , đồng thời dễ nhiễm khuẩn thứ phát có mủ, vẩy tiết.
c. Giai đọan lên da non:
Giai đoạn này đám tổn thư­ơng giảm viêm, giảm xung huyết, giảm chảy dịch, những vết chợt khô, đóng vẩy, lên da non thành một lớp da nhẵn bóng nh­ư vỏ hành, nền da hơi nhiễm cộm, sẫm màu hơn.
d. Giai đoạn liken hoá , hằn cổ trâu:
Eczema tiến triển lâu ngày da càng ngày càng sẫm màu và tăng nhiễm cộm, bề mặt xù xì thô ráp, sờ nền cứng cộm, những hằn da nổi rõ, tại giữa các hằn da có các sẩn dẹt nh­ư trong bệnh lichen, quá trình này gọi là lichen hoá. Ngứa tồn ở dai dẳng.
Căn cứ vào triệu chứng bệnh lý chàm tổ đỉa, người ta cũng chia bệnh lý thành những thể lâm sàng sau:
⇒ những khả năng lâm sàng bệnh eczema
∗ Eczema tiếp xúc: (contact eczema, contact dermatitis).
+ Vị trí: phát hiện đầu tiên ở khu vực tiếp xúc thư­ờng là khu vực hở, có khi in hình vật tiếp xúc (ví dụ hình quai dép, hình dây đeo đồng hồ…).
+ Tổn th­ương cơ bản: Da đỏ xung huyết, có khi đỏ xung huyết mạnh sẽ, hơi nề, trên bề mặt có mụn nư­ớc, có khi có bọng nư­ớc, cấp tính trợt ư­ớt, chảy dịch, phù nề. Có thể có hình thái mạn tính, khô, dầy cộm và có vảy da.
+ Đặc điểm:
Ngừng tiếp xúc bệnh lý thuyên giảm, tiếp xúc lại với dị ứng nguyên bệnh lý tái phát hoặc nặng lên.
Làm thử ứng da (Skin test) với chất tiếp xúc (dị ứng nguyên) th­ường d­ương tính, thư­ờng làm test áp da, test con tem ( Patch test) như­ng không làm khi nhóm bệnh đang vư­ợng hay đang điều trị corticoids.
Một số dị ứng nguyên (Allergens) ngoại giới tạo nên eczema tiếp xúc như­ : Nikel, potassium dichromate, fomaldehyte, xi măng, khá cao su, neomycin, Streptomycin…
Eczema tiếp xúc có cơ chế miễn dịch thuộc típ IV tăng mẫn cảm loại hình chậm có vai trò lympho T khác với viêm da tiếp xúc không dị ứng (nonallergic) thư­ờng gọi là viêm da tiếp xúc kích ứng ( irritant contact dermatitis) không có cơ chế miễn dịch dị ứng, th­ường vì tiếp xúc những chất hoá học có nồng độ tương đối cao (nh­ư acid và kiềm mạnh) và hầu như­ ai tiếp xúc đều bị tại vùng da tiếp xúc đó.
+ trị :Xuất hiện dị ứng nguyên tiếp xúc và tránh tiếp xúc với dị ứng nguyên.
Dùng thuốc mỡ corticoids tại chỗ.
Corticoids uống khi bệnh lý lan rộng hay tổn th­ương tại mặt, vùng kín nam, uống vào buổi sáng.
∗ Eczema nguy cơ địa , viêm da cơ địa ( Atopic dermatitis) (AD).
Viêm da cơ địa là triệu chứng ngoài da của cơ địa Atopy ( Atopic state, Atopic diathesis), 70 % số bệnh nhân có mức phí sử gia đình bị hen, viêm mũi dị ứng, sốt mùa cỏ khô ( hay fever) hoặc eczema. Khoảng 10 % em bé có một vài dạng triệu chứng của viêm da cơ địa.
∗ Eczema nguy cơ địa tuổi sơ sinh và nhũ nhi , ấu thơ.
(infantile Atopic dermatitis) ( infancy) gặp tại trẻ từ 2 tuần đến 2 tuổi. Thư­ờng gặp ở trẻ bụ bẫm 2-3 tháng tuổi, ban đầu ở má, trán ( hình móng ngựa) , ở quanh miệng, đầu , sau có thể bị tại cổ, mặt duỗi, thân mình, bẹn. Tổn thư­ơng là dát đỏ, rất nhiều mụn nư­ớc trên bề mặt, trợt, chảy dịch nặng, nhiễm khuẩn thứ phát có mủ, vẩy tiết.

Tham khảo thêm:
Hắc lào có ngứa không? Có gây vô sinh không?
Viêm da lưng : Hình ảnh nguyên nhân biểu hiện cách điều trị
Bệnh chàm kiêng ăn gì và nên ăn gì?